Tr. -cilik,-çilik, -culuk vb. Fransızca isme ekinden dilimize geçmiştir; İng.ism,  Alm.ismus  Lat. -isma, -ismus

//Yun.ismos ’tan (kelimeye bir şeyin öğretisi veya uygulaması anlamı katan son ek) ve fiil köklerine geçişlilik veren –izein mastar ekinden modern dillere geçmiştir.

Tanım

isimleri bir mesleği, bir sistemi ya da bir doktrini vs. işaret edecek hale getiren yapım eki.

Ek Bilgiler

izm karşılığı olan –cilik vb., isimden isim türeten eklerden –ci ve –lik ‘in ard arda gelmesiyle oluşmuştur; bu yapım eklerinin kullanımları yenidir. 20.yy hemen başlarında batılı anlamda ilk Türkçe felsefe sözlüğü denemesini yapmış olan Baha Tevfik’in Felsefe Kamusu ’nda, bu tarz doktrinlerin isimlerini, Fransızca orijinallerine Türkçe karşılık verme amacıyla örneğin materialisme’i maddiye mesleği veya relativisme’i nisbiye mesleği şeklinde iki ayrı kelimeyle karşıladığı görülür. Yine İsmail Fenni Ertuğrul da 1927’de basılan Lügatçe-i Felsefe’ sinde bu takıyı mezhebi şeklinde karşılar; ör. Materialisme- maddiyyun mezhebi. Bundan 15 yıl sonra, Cumhuriyetin kurulması ve dil devrimi ardından TDK tarafından 1942’de yayınlanan ilk Felsefe ve Gramer Terimleri sözlüğünde, yabancı dildeki tüm -izm’lerin karşılığı, -cilik ekiyle verilmiştir; ör: Materyalizm – maddecilik vb.

Ayrıca Bkz.

materyalizm
rasyonalizm