(yaklaşık okunuşu) //Şaftsböri, Entıni Eşli Kûpır , Örl ov //
Tanım
Anthony Ashley Cooper (1671-1713), İngiliz ahlak ve estetik filozofu, devlet adamı ve 3. Shaftesbury Kontu’dur. John Locke’un hamisi olan ilk Shaftesbury Kontu dedesidir. John Locke bir süre onun eğitimiyle de uğraşmıştır. Bu eğitimin ana hatları, Locke’un Eğitim Üzerine Düşünceler (Thoughts Concerning Education) isimli kitabında anlatılır. Shaftesbury’nin başlıca eseri yazılarının 3 cilt halinde toplanarak basıldığı “Characteristics of Men, Manners, Opinions, and Times” isimli kitabıdır. Ancak en kalıcı felsefi eseri, bu derleme içinde de yer alan, “The Inquiry concerning Virtue” (Erdem Üzerine Araştırma) isimli çalışmasıdır. Bu eser aynı zamanda İngilizcedeki “moral sense” ( ahlak duygusu ) kavramının ilk kullanıldığı eserdir. Shaftesbury’ye göre, sanat eseri, insanı güzel ve doğru gibi yüce ilkeler hakkında eğitici düşüncelere yöneltmeye yarar. Yine “A letter concerning Enthusiasm” (“Coşu Üzerine Mektup”) isimli eserinde Shaftesbury, “enthusiasm” dediği kavramı. “doğru”ya, “iyi”ye, “güzel”e karşı hayranlık duyma; ruhun kendisini aşarak tümel değerlere yükselmesi; bireyin kendisini “yüksek bir şeye” vermesi olarak nitelendirir. İşte din de, ona göre aslında, bundan başka bir şey değildir: Din, insanın hayatının yücelmesidir, onun realitenin büyük bağlantılarıyla kendisini bir-duymasıdır. Dinin kaynağı, evrenin güzelliği ile yetkinliğidir. Bu güzellik ile yetkinliği yaşamak, bizde bir hayranlık, bir coşu duygusu (enthusiasm) yaratır. Shaftesbury’nin fikirleri, kendisinden sonra gelen 18.yy Fransız ve Alman estetik felsefesini derinden etkilemiştir.
Ek Bilgi
Macit Gökberk, “Napoli’de doğdu” ve “İtalya’da doğduğu gibi, yine İtalya’da öldü” diye yazıyor ancak başka kaynaklarda Londra’da doğduğu ve Napoli’de öldüğü belirtilmiş.