İng. transcendent Fr. transcendant Alm. Transzendent Lat. Transcendens Es. T. Müteal, âlî, (Kant) fevka’t-tecrübî (İFE)
Tanım
Mümkün olan her türlü tecrübenin ötesinde olma durumu. Bağımsız ve öte ya da bilinebilme sınırlarını aşmış varlık anlamına gelecek şekilde, özellikle ontoloji ve din felsefesi alanında çoğu zaman Tanrı’yı işaret edecek ya da tanımlayacak şekilde kullanılmaktadır. Burada söz konusu olan Tanrı’nın fizik dünyayı, duyulur dünyayı aşan bir varlık olmasıdır. Ancak zihinsel varlık türleri için de aşkın ifadesi kullanılabilir. Örneğin, “aşırı realizm’de, tümeller nesne ile ilişkileri bakımından aşkındırlar. Yani nesneye içkin değildirler, diğer bir değişle varoluşları nesnede değil, onun ötesindedir. Kant için ise aşkın (transcendent) her türlü deneyin ötesinde olan, insan bilgisinin sınırlarını aşandır. Bu açıdan da onun transsendental (transzendental) bilgi dediği şeyin karşıtıdır.